Η Μακρόνησος έξω από τη Μακρόνησο: η προπαγάνδα εκτός Μακρονήσου
“Από την επίσκεψη των βασιλέων εις Μακρόνησον, Μάρτ. 1949”
Η προβολή του έργου που συντελείται στο στρατόπεδο της Μακρονήσου, από τα τέλη του 1947 μέχρι τις αρχές του 1950, αποτελεί αντικείμενο μιας ιδιαίτερα εκτεταμένης και μεθοδικά οργανωμένης προπαγανδιστικής εκστρατείας. Η «αναμόρφωση» των κομμουνιστών, η «ανάνηψή» τους παρουσιάζεται ως ένα από τα μεγαλύτερα επιτεύγματα της κυβέρνησης, του στρατού, της χώρας και της ελληνικής φυλής γενικότερα, συνιστώντας απόδειξη της ανθρωπιστικής αντιμετώπισης των αντιπάλων και, ταυτόχρονα, ισχυρό όπλο στη μάχη κατά του κομμουνισμού.
Οργανώνονται συστηματικά επισκέψεις. To νησί επισκέπτονται το βασιλικό ζεύγος, υπουργοί, ανώτατοι στρατιωτικοί, ιεράρχες, καθηγητές πανεπιστημίου και διανοούμενοι, έλληνες και ξένοι δημοσιογράφοι, πρεσβευτές, και γενικότερα προσωπικότητες. Στη συνέχεια, οι δηλώσεις θαυμασμού των «υψηλών επισκεπτών» για το επιτελούμενο έργο προβάλλονται ευρέως.
Φωτογραφική Έκθεσις. Ζάππειον Απρίλιος 1949
Από τις ειδικές τελετές που οργανώνονται εκτός Μακρονήσου, ξεχωρίζουν oι τελετές παράδοσης των όπλων και της σημαίας από τον βασιλιά στα τάγματα «αναμορφωμένων» Μακρονησιωτών που στέλνονται στο μέτωπο. Τέτοιες τελετές πραγματοποιούνται συχνά το καλοκαίρι του 1948, με αποκορύφωμα τη μεγάλη γιορτή και παρέλαση στο Καλλιμάρμαρο Στάδιο στις 10 Σεπτεμβρίου 1948, κατά την αναχώρηση του ΕΤΑΞ (Ειδικόν Τάγμα Αξιωματικών). Τον Απρίλιο του 1949 εγκαινιάζεται στο Ζάππειο Μέγαρο μεγάλη έκθεση με φωτογραφίες από τη Μακρόνησο, έργα «ανανηψάντων», ομιλίες κ.ο.κ.
Επίσης, στους τόπους καταγωγής των «ανανηψάντων», ιδίως στα χωριά, διαβάζονται συστηματικά από άμβωνος επιστολές με τις οποίες αυτοί αποκηρύσσουν τον κομμουνισμό.
Ειδική προσπάθεια καταβάλλεται για την προβολή της Μακρονήσου στο εξωτερικό, όπως δείχνουν, εκτός από τις επισκέψεις ξένων αξιωματούχων που οργανώνονται, τα προπαγανδιστικά φυλλάδια που κυκλοφορούν στα αγγλικά, τα δημοσιεύματα στον ξένο Τύπο, καθώς και άλλο ξενόγλωσσο υλικό (όπως το φιλμ του BBC).
Ενδεικτική βιβλιογραφία:
«Μακρόνησος». Φωτογραφική έκθεσις. Ζάππειον, Απρίλιος 1949, Αθήνα 1949.
Στρατής Μπουρνάζος, Στρατόπεδο Μακρονήσου, 1947-1950. Εθνική και αντικομμουνιστική αγωγή, στο Οι χρόνοι της Ιστορίας. Για μια ιστορία της παιδικής ηλικίας και της νεότητας, Πρακτικά Διεθνούς Συμποσίου (Αθήνα, 17-19 Απριλίου 1997), Ιστορικό Αρχείο Ελληνικής Νεολαίας-Γενική Γραμματεία Νέας Γενιάς, Αθήνα 1998, σ. 117-137.